Szampan - na czym polega jego fenomen?
Skąd ta sława szampana? Bąbelki to w ogóle szczególny typ wina, który oprócz walorów smakowych, ma też ważny wymiar kulturowy. Bąble równa się okazja, okazja równa się szczególny moment, to z kolei równa się skłonność do wydania trochę większych pieniędzy. Jak ze wszystkim, co ekskluzywne, pojawia się quasi filozoficzne pytanie - co było wcześniej - wysoka cena i wynikająca z tego ekskluzywność czy odwrotnie. Poza rozważaniami marketingowymi, w które wchodzić nie będziemy (choć na przykładzie szampana można by zapewne napisać habilitację) pozostaje szampan jako wino. Nawet jeśli zetrzeć z niego pozłotko - pozostaje niezwykły.
Gdzie powstaje szampan?
Szampania to region nieoczywiście winiarski - na północnym wschodzie Francji, między Reims a Epernay, ledwie sto kilometrów od belgijskiej granicy. Region chłodny, niesprzyjający dojrzewaniu gron. I to jest dość paradoksalnie jeden z czynników sukcesu, bo wino bazowe przy produkcji szampana wymaga dobrej kwasowości. Ta zaś, połączona ze świetnym wapiennym, kredowym terroir, wynosi mineralność szampana na taki poziom, że jego konkurentom na świecie często brakuje już tlenu. Oto lekcja jak trudność przekuć na atut.
Jak produkuje się szampany?
Szampan produkowany jest na bazie Chardonnay, Pinot Noir, Pinot Meunier - to święta trójca regionu. Możliwe jest też użycie czterech rzadziej spotykanych - Pinot Blanc, Pinot Gris, Petit Mesiler i Arbane. Warto zwrócić uwagę, że dwa z trzech najważniejszych dla szampana szczepów mają czerwoną skórkę. Oddzielenie jej od moszczu umożliwia produkcję białego wina (to w skórce znajduje się pigment), pozwala zarazem na uzyskać wino bardziej strukturalne, charakterniejsze, intensywniejsze w smaku. Taki rodzaj szampana doskonale sprawdza się przy stole.
Chardonnay, będące szczepem białym, daje szampany finezyjne, eleganckie, kremowe, z cudnym kwiatowo- cytrusowo mineralnym bukietem. Genialne jako aperitif (i nie tylko). Rodzaj gron, z których szampan pochodzi, decyduje o jego klasyfikacji jako Blanc de blancs (biały z białych winogron) Blanc de Noirs (biały z czerwonych) albo Blanc (biały z białych i czerwonych winogron). Ze względu na wpływ użytych szczepów na smak, nie jest to klasyfikacja bez znaczenia.
Jak określa się poziom słodyczy szampana?
Na etykiecie szampana można znaleźć również oznaczenie Grand Cru i Premier Cru - to wina pochodzące z najlepszych w regionie działek. W Szampanii większe znaczenia ma jednak dom, z którego butelka pochodzi - terroir (o zgrozo w większości francuskich apelacji) nie ma tu aż takiego znaczenia.
Bardzo ważne dla konsumenta jest również oznaczenie poziomu słodyczy szampana. W kolejności od najbardziej wytrawnego, możemy wyróżnić następujące: brut nature, extra brut, brut, extra dry, dry, demi-sec, doux.
Sporo zamieszania (mają na nie wpływ uwarunkowania historyczne) robi w tej klasyfikacji “dry”. Dość instynktownie traktujemy je jako oznaczenie wina wytrawnego, jednak w przypadku szampana (i innych win musujących) mamy tu cukier na poziomie 17 do 32 g na litr. Spokojne wytrawne wino ma poziom cukru resztkowego oscylujący wokół 5 g. Warto więc pamiętać, że "dry" i bąbelki równa się cukiernia.